Facts to Act Festival

Donderdag 6 november 2025

Lamot Mechelen

Op het kruispunt van wetenschap en samenleving

Tijdens ons Facts to Act Festival brengen we wetenschappers, beleidsmakers, professionals en burgers samen rond de tafel. Ons ultieme doel? Praktische oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen, gevoed door de nieuwste wetenschappelijke inzichten. 

Verwacht geen klassieke lezingen, maar prikkelende debatten, creatieve interventies en ontmoetingen die je blik verruimen en je uitnodigen om zelf mee te bewegen.

Ontdek ons programma, kies de sessies die jou inspireren en schrijf je vandaag nog in. Niets doen is een optie. Maar is het ook de jouwe?

DAGPROGRAMMA

Onthaal

Van 08:45 tot 09:20 uur

Gezellige ontvangst in Mechelen Centraal

Drink een kopje koffie of thee en maak kennis met de andere deelnemers.

Keynote

Van 09:30 tot 10:30 uur

Opening door Herman Van Goethem

Herman Van Goethem, voorzitter van het Hannah Arendt Instituut, heet alle deelnemers welkom op de derde editie van Facts to Act.

Lunch

Van 12:00 tot 13:00 uur

Lunch en netwerken

In Mechelen Centraal is het altijd gezellig druk tijdens het lunchuur. Verfris lijf, leden en hoofd met een fris glas of een snelle hap, en doe een gezellige babbel met een mededeelnemer of collega.

Boekenmarkt

Samen met boekhandel De Zondvloed organiseren we een boekenmarkt. Je vindt er titels rond de festivalthema’s én boeken van onze sprekers. Ideaal om de gesprekken verder te zetten thuis.

Programmablok 3

Van 14:30 tot 15:45 uur

Helemaal overtuigd?

Schrijf je vandaag nog in. Niets doen is een optie. Maar is het ook de jouwe? Kom meedenken, praten en doen!

Afbeeldingen ©Freepik

Prater, denker of doener?

Wil je graag op de hoogte blijven van nieuws, projecten en events? Schrijf je dan in op onze nieuwsbrief en ontvang inspiratie in je inbox.

Macht en moed. Ambtelijk vakmanschap en de kunst van het tegen-spreken

KEYNOTE

09:45 uur • Auditorium

Erik Pool staat bekend als de man die filosofie, bestuurskunde én lef combineert tot prikkelende praktijk. Als keynote-spreker opent hij 40 minuten lang de luiken: hoe herwinnen we macht door moed, en waar begint professioneel tegen-spreken in tijden van politieke hitte?

Pool vertrekt vanuit zijn veelbesproken boek Macht en Moed – ambtelijk vakmanschap en de kunst van het tegenspreken. Daarin laat hij zien hoe Protest, Participatie en Professionaliteit elkaar versterken tot een robuuste ambtelijke autonomie, met de Toeslagenaffaire als schrijnend waarschuwingslicht. Zijn verhaal sluit aan bij Hannah Arendts inzicht dat macht pas ontstaat “waar mensen in eensgezindheid samen handelen” — en verdampt zodra moed om te spreken ontbreekt.

Waarom nu? In een democratie die piept en kraakt onder polarisatie, misinformatie en vertrouwenscrises, hebben we professionals én burgers nodig die feiten durven verdedigen, elkaar bevragen en regeringen kritisch spiegelen. Erik Pool toont hoe dit kan — met scherpe voorbeelden, humor én een arsenaal aan direct inzetbare tools.

Spreker

Erik Pool

Erik Pool is programmadirecteur Dialoog & Ethiek bij de Nederlandse overheid. Hij startte dit progamma in reactie op de toeslagenaffaire en werkt met een vast team van tien professionals en een groeiend netwerk van inmiddels driehonderd ambtenaren aan de ambitie om de overheid moreel sterker te maken. Pool richtte in 2017 het Hannah Arendt Podium op, een platform voor rijksambtenaren om te reflecteren op actuele onderwerpen die de beroepsethiek van ambtenaren op spanning zetten. Pool publiceerde Macht en moed. Ambtelijk vakmanschap en de kunst van het tegenspreken (2023), Macht en moed. Praktijkboek (2023) en Erewoord. Zakboek ethiek voor ambtenaren (najaar 2025).

1.1 | Macht en moed

INTERACTIEVE WORKSHOP

10:45 uur

Na de keynote neemt Erik Pool het publiek mee in een interactief doe-laboratorium gebaseerd op het Macht en Moed Praktijkboek. Zonder omwegen laten deelnemers zich inspireren door een breed palet aan dialoogvormen, reflectie- en tegenspraaktechnieken: van de snelle morele thermometer tot een vrij-ruimte-dialoog die vergadersleur doorbreekt, van roulerende tegenspraakrollen tot een compacte macht-reflectiecirkel.

Alle werkvormen zijn gericht op het doorbreken van de waan van de dag, het expliciet maken van gewetensvragen en beroepsethiek, en het versterken van ambtelijk vakmanschap. Pool legt uit, demonstreert en laat iedereen zelf aan de slag met actuele casussen uit hun werkveld. De sessie laat ervaren hoe meningsverschillen een voordeel worden, fouten leerstof, en routine-vergaderingen veranderen in een inclusieve gesprekscultuur. Wie de workshop verlaat, heeft niet één methode geleerd, maar een hele gereedschapskist om direct de kwaliteit van handelen te versterken.

Begeleider

Erik Pool

Erik Pool is programmadirecteur Dialoog & Ethiek bij de Nederlandse overheid. Hij startte dit progamma in reactie op de toeslagenaffaire en werkt met een vast team van tien professionals en een groeiend netwerk van inmiddels driehonderd ambtenaren aan de ambitie om de overheid moreel sterker te maken. Pool richtte in 2017 het Hannah Arendt Podium op, een platform voor rijksambtenaren om te reflecteren op actuele onderwerpen die de beroepsethiek van ambtenaren op spanning zetten. Pool publiceerde Macht en moed. Ambtelijk vakmanschap en de kunst van het tegenspreken (2023), Macht en moed. Praktijkboek (2023) en Erewoord. Zakboek ethiek voor ambtenaren (najaar 2025).

1.2 | Storm op komst? Radicalisering bij jongeren

PANELGESPREK

10:45 uur

De radicalisering onder jongeren neemt toe: signalen worden scherper, casussen zwaarder. Jongeren groeien op in een samenleving waarin traditionele normen verschuiven en digitale invloeden steeds krachtiger doordringen. Denk aan de groeiende politieke genderkloof, de opkomst van de ‘manosphere’ of het ideaal van de ‘tradwife’. Zijn dit slechts tijdelijke rimpelingen, of signalen van een perfect storm die leidt tot vervreemding, polarisatie en extremisme?

In dit panelgesprek zoeken we antwoorden op cruciale vragen: Wat maakt jongeren vatbaar voor radicale denkbeelden? Welke rol spelen onderwijs, media en maatschappelijke discoursen in dit proces? En belangrijker nog: wat is er nodig om een tegenbeweging te vormen – om ruimte te maken voor verbinding, weerbaarheid en nuance?

Sprekers

Karin Heremans

Karin Heremans is sinds 2001 directeur van het GO! Koninklijk Atheneum te Antwerpen. Vanuit deze rol ontwikkelde ze ruime expertise in diversiteits-management en in de preventie van radicalisering en polarisering. Sinds 2015 is ze verantwoordelijk voor het beleid rond preventie van radicalisering en polarisering binnen het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. Tussen 2015 en 2020 was ze ook werkgroepleider van de werkgroep Onderwijs van het Radicalisation Awareness Network (RAN) Europe.

Annelies Pauwels

Annelies Pauwels is senior onderzoeker bij het Vlaams Vredesinstituut, een onafhankelijke onderzoeksinstelling verbonden aan het Vlaams Parlement. Eerder werkte ze bij internationale organisaties zoals het EU Institute for Security Studies in Parijs. Haar onderzoek focust op radicalisering, terrorisme en internationale samenwerking. Ze behaalde een LLM in internationaal strafrecht en een MSc in interculturele bemiddeling.

De derde spreker wordt binnenkort aangekondigd.

1.3 | It takes all of us. Building collective motivation for pro-environmental behaviour change

Keynote + Workshop (English)

10:45h

Our climate is in trouble, and it’s easy to feel powerless. You recycle, bike to work, or try to use less energy, but deep down you wonder: will it ever be enough? The truth is, real change doesn’t come from individual actions alone. It happens when people come together, inspire each other, and turn concern into collective action.

In this session, we’ll explore what truly motivates us to live more sustainably, and how working as a group can transform small steps into lasting impact.

Dr. Lise Jans will discuss key insights from social and environmental psychological research on the factors underlying individual and collective pro-environmental behaviour, and how this can be facilitated, particularly via group-based approaches. Then it’s your turn to get involved. In an interactive workshop, we’ll explore how these insights can come alive.

Speaker

Prof. dr. Lise Jans

Prof. dr. Lise Jans is Associate Professor in social-environmental psychology at the University of Groningen, The Netherlands. She examines how groups (and group identities) are formed and changed, and the role of groups in promoting sustainable behaviours and sustainability transitions from the bottom up.

In collaboration with

This session is part of Speak Up, a three-year Interreg North Sea Region project with 12 partners across 6 countries on effective citizen community engagement and participation.

1.4 | Te oud, te jong. Van leeftijdsdiscriminatie naar een stem voor iedereen

PANELGESPREK

10:45 uur

“Je ziet er goed uit… voor je leeftijd.”
“Daar ben jij nog te jong voor.”

Goedbedoeld misschien, maar is het ook onschuldig? Achter zulke uitspraken schuilt een hardnekkig beeld: de afhankelijke oudere en de onverantwoordelijke jongere. Die clichés bepalen niet alleen hoe we naar anderen kijken, maar ook hoe we onszelf zien. We gaan ons ernaar gedragen – voorzichtiger of net minder verantwoordelijk – omdat dat nu eenmaal de beeldvorming is.

En erger nog: wie ‘te jong’ of ‘te oud’ wordt geacht, krijgt vaak geen stem. Men luistert niet, men vraagt niet, men beslist voor. Zo werkt leeftijd als een uitsluitingsmechanisme – in onderwijs en werk, in de zorg en in het dagelijks leven. En iedereen krijgt ermee te maken. 

In dit panelgesprek zoomen we in op ageisme, een vaak vergeten maar diepgewortelde vorm van discriminatie. UNIA presenteert in primeur hun meest recente cijfers en inzichten over hoe leeftijdsdiscriminatie zich vandaag in België manifesteert. Wat zijn de gevolgen? Wie wordt er niet gehoord – en waarom? En vooral: wat kunnen wij, als professionals, daar concreet aan doen?

Ons intergenerationele panel reageert op beklijvende beeld- en klankfragmenten en gaat met elkaar én met het publiek in gesprek.

Sprekers

Anna Roos

Anna Roos is student en voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad. Ze ervaart dagelijks hoe groot de impact van beleidsbeslissingen is op het mentaal welzijn van jongeren. Als vrijwilliger bij een centrum voor mensen met een beperking zet ze zich bovendien in voor jongeren die extra ondersteuning nodig hebben. Anna wil een stem zijn voor álle jongeren – ongeacht achtergrond, geaardheid, genderidentiteit, overtuiging of beperking – en die overtuiging omzetten in concrete acties voor de jeugd van vandaag en de toekomst van morgen.

Magda De Meyer

Magda De Meyer is voorzitter van de Vlaamse Ouderenraad, gewezen voorzitter van de Vrouwenraad en ere-volksvertegenwoordiger. Magda is strijder van het eerste uur wat betreft mensenrechten, met veel aandacht voor ouderenrechten.

Dr. Ariadne Driezen

Dr. Ariadne Driezen is doctor in de sociologie en deed onderzoek naar discriminatie bij jongeren in het onderwijs. Ze werkte bij De Ambrassade die inzetten op jeugdwerk, jeugdinformatie en jeugdbeleid. Momenteel werkt ze als onderzoeker bij Unia op het project leeftijdsdiscriminatie.

Moderator

Lieve Blancquaert

Lieve Blancquaert werkt sinds 1985 als freelance fotografe voor diverse kranten en tijdschriften. Haar werk staat bekend om een sterke maatschappelijke betrokkenheid en een uitgesproken strijd tegen onrecht, in het bijzonder tegen vrouwen. Ze realiseerde en droeg bij aan een twintigtal boeken. Blancquaert werkte eerder samen met organisaties als Kom op tegen Kanker, Oxfam Fair Trade en Plan International. Haar fotografie werd ook al meermaals tentoongesteld, onder meer in Museum M (Leuven), het Guislain Museum (Gent) en het Cultuurcentrum Mechelen.

2.1 | Een veranderend dreigingslandschap: drugs en radicalisering onder de loep

PANELGESPREK

13:00 uur

Als vandaag de woorden ‘aanslag’, ‘granaat’ of ‘ontploffing’ in de media vallen, moeten we niet meer in de richting van terreur kijken, maar in die van de drugscriminaliteit. Jongeren dreigen niet alleen meegesleept te worden door haatpredikers, maar ook door de zware georganiseerde misdaad. Drugsgeweld lijkt alomtegenwoordig: van schietpartijen in Brussel tot de brutale moord op Peter R. de Vries.

Maar zijn drugs dan erger dan radicalisering? Is er de afgelopen jaren te veel aandacht naar radicalisering gegaan en te weinig naar andere veiligheidsfenomenen? En is het onderscheid tussen deze fenomenen nog wel zo duidelijk te maken? 

In dit panelgesprek reflecteren we kritisch over drugs, radicalisering en de plaats die deze maatschappelijke problemen innemen in het huidige dreigingslandschap. Het panel biedt verschillende perspectieven vanuit beleid, praktijk en onderzoek.

Sprekers

Bleri Lleshi

Bleri Lleshi is politiek filosoof en docent aan de UC Leuven-Limburg. Hij heeft verschillende boeken geschreven, waaronder De neoliberale strafstaat (2014), Liefde in tijden van angst (2016) en De kracht van hoop (2018). Lleshi begon zijn carrière als jeugdwerker en doet nu onderzoek gericht op identiteit, interculturaliteit, sociale ongelijkheid, neoliberalisme en Brussel. Hij schrijft columns en recensies voor diverse media en kranten, en werkt momenteel aan een doctoraat over de strijd van de uitgeslotenen.

De overige sprekers worden binnenkort aangekondigd.

Moderator

Brecht Castel

Brecht Castel is een journalist en factchecker voor Knack en De Standaard. Met een achtergrond in politieke wetenschappen, geschiedenis en internationale onderzoeksjournalistiek, verkent hij onderwerpen variërend van psychische gezondheid tot binnen- en buitenlandse politiek, altijd met een focus op de menselijke verhalen achter de feiten.

Portret Brecht Castel © Anneleen van Kuyck

2.2 | De civiele ruimte onder druk: wie mag spreken, wie wordt gehoord?

PANELGESPREK

13:00 uur

Vlaanderen kent een levendige en diverse civiele ruimte. Burgers organiseren zich in middenveldorganisaties, burgerinitiatieven en buurtnetwerken om maatschappelijke kwesties op de agenda te zetten en zo mee vorm te geven aan onze democratie.

Helaas is die ruimte niet voor iedereen vanzelfsprekend. Waar sommige vormen van burgerengagement volop bloeien, staan andere onder druk — afhankelijk van de thematiek, het moment en het politieke klimaat. Zo botst wie zich inzet rond migratie, vluchtelingen, internationale solidariteit of samenleven in diversiteit vaker op beperkingen of wantrouwen.

In deze sessie onderzoeken we hoe ongelijk de civiele ruimte verdeeld is, en wat dat zegt over de staat van onze democratie. Zijn thema’s zoals Gaza of de vluchtelingencrisis lakmoesproeven voor hoe vrij we werkelijk mogen spreken en organiseren? En hoe kunnen we die ruimte beter vrijwaren om tot een vitale democratie te komen?

We beginnen met een korte presentatie die aantoont met welke realiteit de civiele ruimte vandaag wordt geconfronteerd. Vervolgens gaan panelleden vanuit verschillende invalshoeken in gesprek: van een mensenrechtenperspectief tot de concrete ervaringen en best practices van middenveldorganisaties die dagelijks op het terrein actief zijn. Kom samen met ons mee nadenken over hoe we de civiele ruimte kunnen vrijwaren — en daarmee ook onze democratie.

Sprekers

Martien Schotsmans

Martien Schotsmans is directeur van het Federaal Instituut voor de bescherming en bevordering van de Rechten van de Mens (FIRM). Ze heeft meer dan 30 jaar ervaring op het gebied van strafrecht, transitional justice, mensenrechten, toegang tot justitie, SGBV en de rechtsstaat. Verder was ze coördinator van de Vlaamse Commissie voor erkenning en bemiddeling voor slachtoffers van institutioneel misbruik, was ze expert van de Bijzondere Parlementaire Commissie voor het koloniale verleden van België en lid van de Commissie van Toezicht van de gevangenis van Leuven Centraal. Ze is momenteel ook bestuurslid van het Fundamental Rights Agency van de Europese Unie (FRA).

Badra Djait

Badra Djait is voorzitter van Voem, een Vlaamse sociaal-culturele vereniging die kunst, cultuur en sociaal engagement inzet om muren om te vormen tot bruggen. Met projecten zoals Slam Aleikum, Yalla.Worldwide en Veggie = Halal creëert Voem vrijplaatsen voor ontmoeting, talentontwikkeling en een kritisch-constructief gesprek. Ook via digitale innovaties, waaronder de virtuele stad DiverzCity, profileert VOEM zich als pionier. In een context van krimpende civiele ruimte toont Voem hoe cultuur en verbeelding nieuwe veerkracht en maatschappelijke impact kunnen genereren, lokaal, nationaal én internationaal.

beweging.net

Beweging.net brengt een breed netwerk van sociale organisaties (en duizenden vrijwilligers) samen. Samen zoeken ze rechtvaardige oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Ze voeren actie en maken dossiers om onze manier van samenleven te verbeteren, met bijzondere aandacht voor de meest kwetsbaren.

De spreker wordt binnenkort bevestigd.

Moderator & presentatie

Prof. dr. Stijn Oosterlynck

Prof. dr. Stijn Oosterlynck is hoogleraar stadssociologie. Hij is lid van het Centre for Research on Environmental and Social Change en van het bestuur van het Antwerp Urban Studies Institute. Zijn onderzoek richt zich op lokale sociale innovatie en herstructurering van de verzorgingsstaat, stadsontwikkeling, stadsvernieuwing en gemeenschapsopbouw, nieuwe vormen van solidariteit in diversiteit, stedelijk diversiteitsbeleid, de civiele samenleving en de relatie tussen steden en staten.

2.3 | Hoe betrek je alle mensen bij het politieke?

INTERACTIEVE SESSIE

13:00 uur

Stap binnen in het filosofisch café van Dominique Willaert en ontdek hoe jij als sociaal professional op een verbindende manier contact maakt met moeilijk bereikbare groepen, zoals met extreemrechtse stemmers.

In deze sessie deelt Dominique Willaert inspirerende inzichten en praktische handvatten om dialoog te creëren juist daar waar die vaak ontbreekt. Hij doet dat aan de hand van voorbeelden uit zijn boeken waarin hij de actuele maatschappelijke uitdagingen blootlegt.

Begeleider

Dominique Willaert

Dominique Willaert is activist, opiniemaker, auteur, scenarist en theater- en filmmaker. Na 20 jaar als artistiek leider van Victoria Deluxe gewerkt te hebben, sloeg Willaert de weg in van schrijver.

In 2020 publiceerde hij Laten we beginnen, waarin hij onderzoekt hoe jongeren de wereld van morgen vormgeven. Twee jaar later volgde Dansen op een ziedende vulkaan, een indringend onderzoek naar de woede en het onbehagen in onze cultuur. Na vier maanden veldwerk in de Denderstreek bracht hij in 2023 zijn derde boek uit: Niet alles, maar veel begint bij luisteren, gebaseerd op gesprekken met bewoners over de opkomst van extreemrechts. Vorige zomer trok Dominique ook door de Amerikaanse Bible Belt en schreef het boek En wat nu? De coup van Trump en de superrijken.

2.4 | Jong én oud. Sterker communiceren voor en met ouderen

WORKSHOP

13:00 uur

Bijna één op de vijf Belgen is vandaag 67-plus – en dat worden er alleen maar meer. Maar is onze manier van communiceren hier wel op afgestemd?

De Vlaamse Ouderenraad, voor wie beeldvorming een van hun stokpaardjes is, ziet nog heel wat ruimte voor verbetering. In deze workshop doorprikken ze vier hardnekkige mythes en tonen ze hoe je ouderencommunicatie correct en relevant maakt. Doe mee en ontdek hoe jij het verschil kan maken.

Begeleiding

Vlaamse Ouderenraad

De Vlaamse Ouderenraad is het het advies- en inspraakorgaan van ouderen bij de Vlaamse regering. Beeldvorming over ouderen is een van de stokpaardjes van de organisatie. 

3.1 | Wie het internet bespeelt, bespeelt de samenleving. De rol van digitale media in de strijd om het publieke debat

PANELGESPREK

14:30 uur

Extremistische stemmen weten digitale media bijzonder goed te bespelen. Ze zetten in op krachtige, vaak simplistische boodschappen die zich moeiteloos laten delen binnen de logica van digitale platforms. Hun strategie draait om ‘metapolitiek’: niet rechtstreeks meedoen aan verkiezingen of beleid, maar stap voor stap de culturele en ideologische fundamenten beïnvloeden die bepalen wat als normaal of denkbaar wordt gezien. Zo slagen ze erin om ideeën die tot voor kort in de marge bleven – zoals complottheorieën of de omvolkingstheorie – steeds vaker in het brede publieke debat te laten opduiken.

Voor middenveldorganisaties, journalisten en burgers rijst de vraag: welk verhaal plaats je hier tegenover? Hoe kan je op digitale media aanwezig en efficiënt zijn zonder zelf in simplistische narratieven te vervallen, maar nuance en complexiteit te bewaren? Hoe ontwikkel je een communicatieve strategie die niet alleen de feiten scherp stelt, maar ook harten weet te veroveren?

In dit panel onderzoeken we hoe digitale media slim kan worden ingezet. Zonder in te boeten aan nuance, maar met overtuiging en creativiteit, om zo bij te dragen aan een evenwichtig en genuanceerd publiek debat.

Sprekers

Cato Waeterloos

Cato Waeterloos is postdoctoraal onderzoeker aan het Instituut voor Mediastudies (KU Leuven). Ze onderzoekt hoe nieuwe media de maatschappelijke en politieke participatie van burgers beïnvloeden, met aandacht voor thema’s als politieke socialisatie, nieuws- en mediageletterdheid en sociale media. In haar doctoraat (UGent, 2022) bestudeerde ze de rol van sociale media in politieke participatie. Ze werkte eerder rond digitale participatie bij jongeren in Gent en focust nu binnen het POLKNOW-project op de invloed van sociale media en influencers op de politieke kennis van jongeren.

De overige sprekers worden binnenkort bekendgemaakt.

3.2 | Samenwerken met religieuze hulpinitiatieven: kans of valkuil?

PANELGESPREK

14:30 uur

De welzijnssector staat onder druk. Personeelstekorten en beperkte budgetten maken het steeds moeilijker om iedereen de zorg en ondersteuning te bieden die nodig is. Tegelijk zetten religieus geïnspireerde organisaties zich al jarenlang in voor kwetsbare groepen. Maar hoe kijken we daar als beleidsmakers, politici en hulpverleners naar?

Moeten we nauwer samenwerken met religieuze hulpinitiatieven om noden beter op te vangen? Of schuilt daar een valkuil? Twijfels zijn er genoeg: zijn deze organisaties betrouwbaar? Handelen ze uit zuivere motieven? Houden ze emancipatie tegen, of bieden ze juist unieke vormen van nabijheid en betrokkenheid?

Vier jaar lang onderzocht het Soligion-team hoe die samenwerking in de praktijk verloopt. In dit panelgesprek delen ze, samen met de ervaringen van praktijkwerkers en beleidsmedewerkers, hun inzichten en aanbevelingen. Verwacht geen theoretische uiteenzetting, maar concrete voorbeelden van succesvolle samenwerkingen, struikelblokken in het veld en bruikbare handvatten voor wie beleid maakt.

Sprekers

Koen Geirnaert

Koen Geirnaert is Regisseur Armoedebestrijding bij Stad Gent. Hij bouwde jarenlang ervaring op in de domeinen sociaal wonen en integratie om dan aan de slag te gaan als beleidsmedewerker bij de lokale besturen van Eeklo en Gent. Hij deed dit eerst als coördinator Lokaal Sociaal Beleid in Eeklo en nadien als regisseur armoedebestrijding in Gent. In Gent begeleidde hij de afgelopen jaren het traject naar een duurzaam toekomstmodel voedsel-ondersteuning. Vanuit deze ervaring heeft hij zicht op de meerwaarde die samenwerking tussen het lokaal bestuur en de religieus of levens-beschouwelijk geïnspireerde organisaties biedt en de kansen om tot deze samenwerking te komen.

Niek Everts

Niek Everts is verbonden aan de Katholieke Kerk. Ze is sinds 2001 straatpastor in Antwerpen. Als coördinator van ‘t Vlot biedt ze nabijheid en ondersteuning aan dak- en thuisloze mensen, met een diepe aandacht voor hun levensverhaal en waardigheid. Ze draagt actief de methodiek van de presentie uit, waarbij luisteren, blijven en erkenning centraal staan. Niek is voorzitter van Straatoverleg Antwerpen en lid van het Antwerps Straatsyndicaat, waar ze opkomt voor structurele verandering en mensenrechten. Ze zet zich ook in voor waardige begrafenissen van mensen zonder thuis, zodat niemand vergeten wordt. Haar werk belichaamt sociale rechtvaardigheid en menselijke verbondenheid.

Presentatie onderzoek

Prof. dr. Bert De Munck

Prof. dr. Bert De Munck is gewoon hoogleraar aan het Departement Geschiedenis van de Universiteit Antwerpen, waar hij onder meer ‘Geschiedenis van de Nieuwe Tijd’, ‘Theorie van de Historische Kennis’ en ‘History of Science and Society’ doceert. Hij is er lid van het Centrum voor Stadsgeschiedenis en van het Urban Studies Institute. Zijn onderzoek situeert zich op het kruispunt van sociale geschiedenis en geschiedenis van religie, wetenschap en kennis en gaat concreet over de waardering van kennis en vaardigheden, de rol van kennis en wereldbeschouwingen in bestuur en politieke denkbeelden, en de epistemologische ontwikkelingen in het historische onderzoek in het algemeen. Hij publiceerde onlangs het boek How the World Turned into a Laboratory: The Long Road to the COVID-19 Pandemic (Ethics Press 2025).

Moderator

Prof. dr. Mieke Schrooten

Prof. dr. Mieke Schrooten is onderzoekster en docente sociaal werk aan de Odisee hogeschool en de Universiteit Antwerpen. Ze focust zich op thema’s als stedelijk sociaal werk, migratie, transnationaal sociaal werk en informele sociaalwerkpraktijken.

Portret Niek Everts © Erik De Smet

Portret Mieke Schrooten © Sociaal.Net / Lisa Develtere​

3.3 | Van krijtbord naar kieshokje. Over burgerschap en onderwijs

PANELGESPREK

14:30 uur

Is het aan het onderwijs om jongeren te vormen tot verantwoordelijke burgers? En zo ja, hoe gebeurt dat dan?

Onder de noemer burgerschapsvorming krijgt het onderwijs steeds meer maatschappelijke opdrachten. Leerlingen leren samenleven, omgaan met diversiteit, kritisch denken en weerbaar zijn tegen polarisatie. Sinds 2018-2019 is burgerschap bovendien één van de zestien sleutelcompetenties binnen de vernieuwde Vlaamse eindtermen.

In dit panel maken we een tussentijdse balans op. We bekijken hoe scholen burgerschap concreet vormgeven, waar ze mee worstelen en hoe leerlingen deze vorming ervaren. De ambities zijn groot: kritisch leren denken, diversiteit omarmen, actief participeren aan de samenleving. Tegelijk stapelen de verwachtingen zich op, terwijl tijd en ruimte schaars zijn.

We stellen vragen zoals: wat zijn de reële effecten van het burgerschapsbeleid? Waar zit de winst, waar knelt het schoentje? Wie bepaalt eigenlijk wat een ‘goede burger’ is? Volgens welke agenda worden de centrale waarden gekozen? En slaagt onze samenleving er zelf wel in die waarden waar te maken?

We brengen stemmen samen uit beleid, praktijk, pedagogie en onderzoek, en gaan het gesprek aan over de ambities, de grenzen én de spanningen rond burgerschap in de klas.

Sprekers

Dr. Ama Amitai

Dr. Ama Amitai is onderwijssocioloog en praktijkonderzoeker bij Toekomstgedreven Onderwijs (Karel de Grote Hogeschool) en ExploRatio (Odisee Hogeschool). Ze doet onderzoek naar burgerschapseducatie en ondersteunt leraren via trainingen, praktijkgidsen en de co-creatie van leermateriaal. Haar werk richt zich op vragen zoals: hoe werken leraren samen aan burgerschapseducatie en hoe evalueren zij competenties? Hoe bespreek je controversiële thema’s in de klas? En kan filosofische dialoog bijdragen aan multiperspectiviteit bij leerlingen? Daarnaast heeft Ama leservaring in het secundair en hoger onderwijs en behaalde ze haar doctoraat aan de Universiteit Gent, waarin ze de invloed van de schoolcontext op het welzijn van leraren onderzocht.

Evelien Van Hemelrijck

Evelien Van Hemelrijck, leraar op GO! Koninklijk Atheneum Antwerpen met een gedreven enthousiasme voor burgerschapsprojecten op school. Daarnaast ook leraar geschiedenis met een voorliefde voor de klassieke oudheid.

De Vlaamse Scholierenkoepel

De Vlaamse Scholierenkoepel is de overkoepelende organisatie die de belangen van leerlingen in het secundair onderwijs in Vlaanderen vertegenwoordigt.

De spreker wordt binnenkort aangekondigd.

Moderator

Hind Fraihi

Hind Fraihi is onderzoeksjournaliste, columniste en auteur. Ze verwierf bekendheid met haar boek Undercover in Klein-Marokko, waarin ze al in 2005 de opkomst van de jihad in Molenbeek beschreef. Dit leidde tot verdere journalistieke undercoveroperaties. Ze werkte voor de BBC en onderzocht met de documentaire Radicals Rising de aanwezigheid van rechts-extremisme en islamitisch extremisme in Europa. Fraihi nam ook deel aan een door de NAVO ondersteund onderzoeksproject over vrouwen en jihadisme. In 2021 schreef ze samen met fotograaf Bas Bogaerts het boek Achter het schild van extreemrechts. Haar speciale interesse gaat uit naar verschillende vormen van extremisme, polarisatie en diversiteit.

3.4 | CONTRA: conflict als middel tot transformatie?

INTERACTIEVE WORKSHOP

14:30 uur

Conflict wordt vaak gezien als iets dat we moeten vermijden, maar kan ook leiden tot beter beleid en meer inclusieve en democratische besluitvorming. In deze interactieve workshop onderzoeken we hoe conflict productief kan zijn en hoe je er in beleids- en participatieprocessen meer ruimte voor kunt maken via theater. 

Deze workshop is gebaseerd op het Europees onderzoeksproject CONTRA uitgevoerd door de Universiteit Antwerpen samen met theatergezelschap Het Nieuwstedelijk en Stad Genk. We introduceren het Drama Lab: een participatieve aanpak die gebruik maakt van methodes uit de theaterwereld. Beleidsmakers, theatermakers en bewoners denken daarbij samen na over stedelijke uitdagingen en de conflicten die hierbinnen spelen, via theatrale interventies. 

In deze workshop worden de ervaringen uit het onderzoek en het opzetten van een Drama Lab gedeeld. Deelnemers krijgen meer inzicht in hoe theater kan worden ingezet als methode om productief conflict te onderzoeken en hoe dit vertaald kan worden naar hun eigen praktijk.

Begeleiders

Lisa De Roeck

Lisa De Roeck is een doctoraatsonderzoeker aan de Universiteit van Antwerpen. Haar onderzoek richt zich op de omgangsvormen met conflicten binnen transformaties en hoe er anders met conflict kan worden omgegaan via artistieke en culturele praktijken en ruimtes. Zij behaalde een masterdiploma in de politieke wetenschappen en werkte eerder als onderzoeker en beleids-medewerker rond vrouwen- en kinderrechten.

Sara Vertongen

Sara Vertongen is acteur en theatermaker en deel van de artistieke kern van Het Nieuwstedelijk, het stadsgezelschap van Leuven, Hasselt en Genk. Als maker heeft ze een fascinatie voor werken in de publieke ruimte, en voor de ongemakkelijke spanning die ontstaat wanneer theater opduikt op een plek waar niemand het verwacht. Deze fascinatie leidde tot een cyclus locatievoorstellingen Naast en meer recent BLIK, en twee onderzoeksprojecten rond de openbare ruimte als democratische ruimte: BASJ en CONTRA.

Portret Sara Vertongen © Boumediene Belbachir

3.5 | Maak de click: versterk jouw organisatie in de onlife samenleving

WORKSHOP

14:30 uur

Het is dringend tijd om ons werk af te stemmen op de realiteit van vandaag: we leven onlife. Online en offline vloeien naadloos in elkaar over. Toch hinken preventiewerk, jeugdwerk, welzijn en onderwijs vaak achterop.

In welke mate gaat jouw organisatie of lokaal bestuur al online aan de slag met of voor hun specifieke doelgroep of de burger? Waar liggen de kansen?

In deze interactieve workshop maak je kennis met ‘de quickscan onlinehulp’. Dit instrument biedt je zicht op de huidige kansen en uitdagingen binnen je eigen organisatie. Samen bekijken we welke aspecten je best in rekening brengt als je een toekomstgericht scenario voor onlife werken wil uittekenen. Tijdens de sessie wisselen we ervaringen en inzichten met andere deelnemers uit en verkennen we de weg naar jouw onlife-praktijk.

Of je organisatie al volop inzet op onlife werken of nog aan het begin staat maakt niet uit. Na deze workshop is je praktijk versterkt en klaar voor de volgende stap.

Begeleider

Sam Brulez

Sam Brulez is stafmedewerker online en blended hulp bij SAM, steunpunt Mens en Samenleving.

De democratie is dood, lang leve de democratie!

INTERACTIEF PANEL

19:30 uur

Bezorgd over de toekomst van de democratie? Je bent niet alleen. Wereldwijd staat het vertrouwen in verkiezingen, instituties en media onder druk. Polarisatie verdeelt samenlevingen, desinformatie ondermijnt de waarheid, en de macht van grote platforms en autoritaire leiders duwt burgers naar de zijlijn.
 
Maar democratie is geen reliek uit het verleden dat we lijdzaam moeten verliezen; ze kan zich vernieuwen. Deze avond confronteert je met de harde realiteit van democratisch verval, maar laat ook zien hoeveel veerkracht er schuilt in onze rechtsstaat, samenleving en burgerzin. We verkennen hoe vernieuwende vormen van participatie, nieuwe tegenkrachten en creatief burgerschap niet alleen de democratie beschermen, maar haar opnieuw vormgeven.
 
Een prikkelend, verbeeldingsrijk en activerend programma dat de centrale vraag stelt: hoe nemen we afscheid van oude vormen en blazen we tegelijk nieuw leven in de democratie? Dit is geen avond om passief toe te kijken, maar om actief mee te denken. Want of de democratie sterft of herleeft, hangt af van ons allemaal.
 
Met muzikale intermezzo’s door Meskerem Mees.

Sprekers

Björn Soenens

Björn Soenens was acht jaar lang de correspondent in Amerika voor de VRT. Hij is voor de modale Vlaming min of meer Mr. America, onze man in en over Amerika. Hij schreef verschillende bestsellers over Amerika, zoals De lengte van een oceaan (2020) en De laatste walvis (2024). Zijn podcastreeks Björn in the USA kreeg prijzen en zijn tv-documentaires werden genomineerd voor de AIB Awards in Londen. In de herfst van 2025 trekt hij in opdracht van de VRT heel Vlaanderen door met de theatertour Allemaal Amerikaans.

Bert Bultinck

Bert Bultinck is journalist. Hij werkte voor De Morgen (2006-2009) en De Standaard (2009-2016). Sinds 2016 is hij hoofdredacteur van Knack.

Aline Muylaert

Aline Muylaert is medeoprichter van Go Vocal (voorheen CitizenLab), een digitaal participatie-platform dat wereldwijd door meer dan 500 overheden wordt gebruikt. Het platform stimuleert inclusieve besluitvorming, is B Corp-gecertificeerd en behaalde internationale erkenningen. Aline, handelsingenieur en VUB-fellow, werd opgenomen in Forbes 30 Under 30 en won de ETION Leadership Award. Ze combineert ruim tien jaar ervaring in burgerparticipatie met een passie voor stadsplanning en maatschappelijke impact.

Dorien Sampermans

Dorien Sampermans is programma-verantwoordelijke van de Educatieve Master Maatschappijwetenschappen aan de KU Leuven. Ze specialiseert zich in het thema burgerschap en heeft een doctoraat voltooid over het democratisch schoolklimaat en actief burgerschap op school. Binnen dat onderzoek kijkt zij naar thema’s zoals ongelijkheid en diversiteit. 

Ben Eersels

Ben Eersels is directeur van G1000, het Belgische platform voor democratische vernieuwing. De organisatie werkt met overheden op alle niveaus en met maatschappelijke actoren met de doelstelling om burgers beter te betrekken bij de beleidsvorming op alle politieke niveaus. G1000 werkte mee aan internationale primeurs zoals de oprichting van de eerste permanente burgerdialoog ter wereld in Duitstalig België, en de oprichting van de eerste permanente burgerraad rond klimaat ter wereld, in Brussel. Voordien werkte hij als participatie-expert in de gezondheidssector, rond burgerparticipatie in de lokale politiek en schreef hij een doctoraat over burgerparticipatie in de middeleeuwen.

De overige sprekers worden binnenkort bekendgemaakt.

Muzikale intermezzo's

Meskerem Mees

Meskerem Mees, internationaal gelauwerd zangeres en muzikante, vult de avond aan met haar dromerige muziek, poëtische teksten en uitzonderlijke veelzijdigheid. Ze won onder andere Humo’s Rock Rally en de Music Moves Europe Award, Met twee prachtige albums – Julius en Caesar – en recente samenwerkingen met Rosas, Yule! en andere kunstenaars, bewijst Meskerem dat haar creativiteit geen grenzen kent.